AKADEMIA FILMU DOKUMENTALNEGO CZ. 2
SEMESTR LETNI 2022/2023 - ZAJĘCIA ONLINE

1 MARCA 2023 - ANTROPOCEN: EPOKA CZŁOWIEKA

Anthropocene: The Human Epoch, reż. Jennifer Baichwal, Nicholas de Pencier, Edward Burtynsky, Kanada, 2018, 87 min.

Od wybetonowanych brzegów Chin, które zajmują dziś aż 60% wybrzeża kontynentalnego Azji, do największych naziemnych maszyn, jakie kiedykolwiek zbudowano w Niemczech. Od psychodelicznych kopalni potasu w rosyjskim Uralu do metalowych kontenerów w mieście Norylsk. Od zdewastowanej Wielkiej Rafy Koralowej w Australii po surrealistyczne stawy litu na pustyni Atakama. Kręcony przez cztery lata z wykorzystaniem najnowocześniejszych technik i wysokiej jakości sprzętu film dokumentuje formy i przejawy dominacji człowieka nad Ziemią.

Weszliśmy w epokę, w której ludzka działalność kształtuje naszą planetę bardziej niż jakakolwiek do tej pory naturalna siła. Antropocen od lat 50. ubiegłego wieku stał się faktem i wyparł epokę halocenu. Stosowanie pojęcia z trzonem „człowiek” w nazwie jest symboliczne i ma istotną wartość informacyjną - uświadamia zagrożenia i inspiruje do przemyśleń i dalszych badań. Czy jesteśmy w stanie uśmiercić naturę? Czy antropocen to koniec gatunku ludzkiego? A może początek nowego, niekoniecznie wcale ludzkiego?

Film jest utrzymaną w surrealistycznym duchu medytacją na temat masowych, głębokich i - co najważniejsze - trwałych zmian w krajobrazie naszej planety dokonywanych przez człowieka. Jako narratorka oprowadza po nim Alicia Vikander, nagrodzona Oscarem za rolę w „Dziewczynie z portretu”. Szokujący, urzekający, hipnotyczny obraz to efekt wieloletniej współpracy reżyserki Jennifer Baichwal, operatora Nicholasa de Pencier oraz znanego fotografa Edwarda Burtynskiego. Stanowi trzecią część filmowej trylogii, jaką Jennifer Baichwal i Edward Burtynski poświęcili Ziemi (pierwsza część: "Sfabrykowany krajobraz", druga: "Watermark").

Pytanie 1: Czy i jak człowiek mógłby stać się jeszcze bohaterem pozytywnym w dziejach planety? Odnieś się do konkretnych przykładów działań w mikro i makroskali, które mogłyby pojawić się w filmie o takim tytule.

8 marca 2023 - epicentrum

Epicentro, reż. Hubert Sauper, Australia, Stany Zjednoczone, Francja , 2019, 107 min.

Fale rozbijające się o falochron na brzegu morza – ten dramatyczny obraz oddaje ducha miejsca, które przetrwało dziesięciolecia presji zewnętrznej. Na ulicach Hawany mieszkańcy w każdym wieku dzielą się przed kamerą swoimi opiniami na temat życia w skolonizowanym kraju, a także wewnętrznej wolności, jakiej doświadczają pomimo surowych sankcji. Nominowany do Oscara® Hubert Sauper (znany widzom festiwalu z filmów „Koszmar Darwina” i „Jesteśmy waszymi przyjaciółmi”) tworzy wciągający i metaforyczny portret postkolonialnej, „utopijnej” Kuby.

Opisy fal imperializmu, które ukształtowały historię Kuby, pozwalają na głębsze zrozumienie wpływu, jaki wywarł na nią długotrwały ucisk zewnętrzny i towarzyszące mu silne pragnienie niezależności.W 1898 roku, po wybuchu w porcie w Hawanie amerykańskiego krążownika USS Maine, kraj przeszedł spod dominacji hiszpańskiej w amerykańską. W tym samym czasie i miejscu narodziło się potężne narzędzie podboju: kino jako propaganda. Film bada stulecie interwencjonizmu i tworzenia mitów. Pokazuje też niezwykłych mieszkańców Hawany – szczególnie dzieci, które nazywa „młodymi prorokami”. Udowadnia też, że Kuba wciąż jest częściowo zamrożona w czasie, delikatnie zwieszona pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.


Pytanie 2: Wyobraź sobie, że możesz pojechać z Hubertem Sauperem na dokumentalną wyprawę. Jaki kraj wybierzesz? Dlaczego miałby być ciekawy dla tego właśnie reżysera? Podaj trzy tematy, na które zwróciłbyś jego uwagę.

15 marca 2023 - TWARZE, PLAŻE

Faces Places, reż. Agnés Varda, JR, Francja, 2017, 89 min.

Agnès Varda, francuska fotografka i reżyserka filmowa, przedstawicielka francuskiej Nowej Fali, laureatka honorowego Oscara® za całokształt twórczości oraz honorowego Cezara, oraz znany francuski fotograf, uliczny artysta, graficiarz ukrywający się pod inicjałami JR. Ona ma prawie 90 lat, on 33. Ona pracowała z Jean-Lukiem Godardem, on tworzy gigantyczne murale w różnych miejscach na całym świecie. Łączy ich zamiłowanie do obrazów, a zwłaszcza kwestionowanie sposobu, w jaki są pokazywane. Varda wybrała kino, JR tworzenie fotograficznych galerii na wolnym powietrzu. Poznali się w 2015 roku i od razu postanowili nakręcić film we Francji, z dala od wielkich miast.

Udali się w podróż starą, przerobioną na gigantyczny jeżdżący aparat fotograficzny furgonetką, w środku której znajdowała się fotobudka, a także sprzęt pozwalający wywołać zrobione zdjęcia i wydrukować je w wielkim formacie. W ten sposób powstał dokumentalny film drogi – portret zanikających powoli francuskich peryferii, z dala od miejskiego zgiełku, które w wyniku rozwoju technologicznego stały się głęboką prowincją. Dziś we Francji węgiel nie jest już nikomu potrzebny, ale blisko kopalni nadal mieszkają ludzie i spotkać tam można postindustrialną architekturę.

Varda i JR odwiedzają małe społeczności, wioski i farmy od Aubin po Bonnieux i Pirou-Plage, odkrywając, że każdy człowiek ma inną, ale równie ciekawą, historię do opowiedzenia. Rejestrują m.in. opowieści ostatniego mieszkańca z szeregów chat górniczych, które mają zostać zniszczone, samotnego rolnika, czy listonosza, który jest nierozerwalnie związany z lokalną społecznością. Każde spotkanie staje się inspiracją do stworzenia wielkoformatowej fotografii lokalnej społeczności i pojedynczego człowieka. Zdjęcia, które powstają na oczach widzów filmu, są wypadkową miejsca, czasu i czyjejś indywidualnej historii. Obrazy, które wyłaniają się w wyniku tego arcyciekawego filmowego eksperymentu bywają piękne, wzruszające, zabawne, ale i budzące niepokój. I choć nie ma w tym filmie żadnej wzmianki o polityce, to przesłanie filmu jest głęboko polityczne.


Pytanie 3: Wyobraź sobie, że dołączasz do JR i Agnés Vardy i możesz umieścić gdzieś dowolne zdjęcie. Jakie zdjęcie by to było? Gdzie by się znalazło i dlaczego? Odnieś się do filmu i dodaj zdjęcie do pracy.

22 marca 2023 - jutro albo pojutrze

Minding the Gap, reż. Bing Liu, USA, 2018, 93 min.

Bohaterami filmu są trzej przyjaciele: Zack, Keire i Bing, którzy w Rockford, w stanie Illinois, spędzają wolny czas na jeżdżeniu na deskorolce po mieście i imprezowaniu. Tematem „Jutro albo pojutrze” jest dorastanie tych trzech młodych mężczyzn. Za kamerą stanął jeden z nich - Bing Liu.

„Jutro albo pojutrze” powstawał spontanicznie jako czysta rejestracja codzienności zaprzyjaźnionych ze sobą deskorolkarzy, ale efektem jest poruszający zapis procesu ich dorastania. Zack zostaje nieoczekiwanie ojcem, a Keire dostaje pierwszą pracę oraz zmaga się z problemem rasowej tożsamości i śmiercią ojca. Bing prowadzi długie rozmowy z matką, która jako chińska emigrantka po traumatycznym małżeństwie nie może się odnaleźć w amerykańskim społeczeństwie. „Jutro albo pojutrze” jest intymnym i szczerym spojrzeniem młodego mężczyzny na proces dorastania i radzenia sobie z nieokiełznaną młodością.

„Jutro albo pojutrze” był nominowany do Oscara i znalazł się na liście najlepszych filmów 2018 r. według Baracka Obamy. Przypadł także do gustu widzom 15. edycji festiwalu Millennium Docs Against Gravity, gdzie zdobył aż cztery nagrody: Nagrodę Banku Millennium – Grand Prix, Nagrodę Dokumentalną Warszawy (nagroda publiczności), Grand Prix Dolnego Śląska - Nagrodę Marszałka Województwa Dolnośląskiego oraz Bydgoszcz ART.DOC Award.

Pytanie 4: Kino może zmieniać życie - twórców, bohaterów, widzów. Czy w twoim życiu jest taki film? Odnieś się do dokumentu Binga Liu i opowiedz o swoim doświadczeniu.

29 marca 2023 - Bukolika

Bucolic, reż. Karol Pałka, Polska, 2021, 70 min.

Danusia i jej córka Basia żyją gdzieś na obrzeżach świata, zgodnie z rytmem i prawami natury, wśród zwierząt i duchów umarłych. Ich enklawa daje spokój i poczucie bezpieczeństwa, ale także powoduje tęsknotę za kontaktem z drugim człowiekiem. „Bukolika” to przypowieść o ludziach żyjących inaczej oraz czuła obserwacja, z której rodzi się ciekawość i próba zbliżenia.


Pytanie 5: O jakiej osobie NIEPUBLICZNEJ i NIEZNANEJ POWSZECHNIE zrobiłabyś film dokumentalny? Co byś w nim pokazała i jak?

5 kwietnia 2023 - krowa

Cow, reż. Andrea Arnold, Wielka Brytania, 2021, 94 min.

Bohaterką filmu jest krowa Luma. Obserwujemy cykl jej życia i zanurzamy się w jej emocjach. Wybitna reżyserka Andrea Arnold („American Honey”) skupia się na czystej obserwacji. Jedyne głosy, jakie docierają do naszych uszu, to komendy bezimiennych pracowników pewnej brytyjskiej farmy mlecznej, zagłuszane przez szczęk metalowych krat, zgrzyt maszyn i niskie, pełne trwogi muczenie krów. Widzimy, jak Luma jest wpychana do stalowej klamry do dojenia, a pajęcze mechaniczne dysze zasysane są do jej wymion. Gigantyczna konstrukcja przypominająca imadło zawiesza Lumę w powietrzu, dzięki czemu jej kopyta można przyciąć z chirurgiczną precyzją. Uczestniczymy w porodzie, po którym Luma łączy się ze swoim nowonarodzonym cielęciem zaledwie na kilka minut, a następnie każde z nich idzie osobno labiryntem wąskich przejść, od których nie ma ucieczki. W tym zmechanizowanym świecie życie Lumy sprowadzone zostaje do funkcji przedmiotu potrzebnego człowiekowi, który czeka nieuchronna śmierć. To pozbawione narracji filmowe studium życia Lumy jest próbą filozoficznego rozważenia losu i praw zwierząt hodowlanych, bezrefleksyjnie przez nas wykorzystywanych. 


Pytanie 6: Co zwierzęta by nam powiedziały, gdyby mogły mówić? Przyjmij perspektywę wybranego gatunku i przemów do ludzkości.

12 kwietnia 2023 - młody platon

Young Plato, reż. Neasa Ní Chianáin, Declan McGrath, Irlandia, Wielka Brytania, 2021, 102 min.

Pan McArevey jest natchnionym dyrektorem katolickiej szkoły dla chłopców w jednej z najbardziej niebezpiecznych dzielnic w Belfaście, w Północnej Irlandii. Kocha Elvisa Presleya i uczy swoich podopiecznych jak docierać do własnych uczuć, gdy konfrontują się z 30-letnim konfliktem, którego krwawe i traumatyczne żniwo zostało zebrane na ulicach ich dzielnicy, często z udziałem ich rodziców.

W tym wyjątkowym obrazie społeczności, która nadal nie może otrząsnąć się z tamtych przeżyć, widzimy niezwykłego nauczyciela, leczącego za pomocą mądrości starożytnych Greków,  pesymizm, agresję i historycznie uwarunkowaną rozpacz. Widzimy, jak krytyczne myślenie i uwaga może wzmacniać oraz zachęcać dzieci do spojrzenia ponad ograniczeniami ich własnej społeczności.  Filozofia daje chłopcom szansę na indywidualne zmierzenie się z narracjami swojej społeczności i odrzucenie przekonania, że jedynym rozwiązaniem problemów pozostaje przemoc. 

Pytanie 7: Co to znaczy “dobry nauczyciel”? Jeśli masz przykład takiej osoby, to odnieś się również do własnych doświadczeń.

19 kwietnia 2023 - mau. guru designu

Mau, reż. Benji Bergmann, Jono Bergmann, 2021, Austria, USA, 78 min.

Pierwszy filmowy portret wizjonera dizajnu Bruce’a Maua – kanadyjskiego projektanta, grafika, innowatora i pedagoga. Film jest przewodnikiem po jego błyskotliwej biografii i karierze, której przyświecała idea optymistycznego podejścia do projektowania lepszego świata, ciągłych zmian, poszerzania granic dizajnu, a także ekologicznego myślenia, edukacji i filozofii konceptualnej. Zamiłowanie do rozwiązywania palących problemów Mau zamienił w metodologię transformacji całego systemu.

Przez 30 lat współpracował z wiodącymi organizacjami, głowami państw, znanymi aktywistami i artystami, jak Frank Gehry, Rem Koolhaus czy James Lahey. Na zlecenie Coca-Coli opracował plan, jak zwiększyć poziom ekologicznego zrównoważenia tej olbrzymiej korporacji. Odpowiadał za przeprojektowanie świętego miasta Mekki w Arabii Saudyjskiej tak, aby uczynić je bezpieczniejszym dla milionów pielgrzymów. Rząd Gwatemali poprosił go o pomoc w stworzeniu ruchu społecznego, który zainspirowałby obywateli do patrzenia z optymizmem w przyszłość po dziesięcioleciach wojny domowej. Jego kreatywność wydobywa w ludziach i projektach to, co najlepsze, a on sam stawia na funkcjonalną i przemyślaną architekturę, a przede wszystkim na intuicyjne zasady dobrego życia. Szkoda, że taka postawa nie jest bardziej zaraźliwa.

Pytanie 8: Wyobraź sobie, że dołączac do drużyny Mau. Pracę nad “przeprojektowaniem” jakiej sfery rzeczywistości byś zaproponował? Jakie byłoby hasło przewodnie tych zmian? Odnieś się do swoich zainteresowań, ścieżki akademickiej lub pasji.

26 kwietnia 2023 - zbawiciel na sprzedaż

The Savior For Sale, reż. Antoine Vitkine, 2021, Francja, 99 min.

W 2017 roku podczas aukcji w Christie’s za rekordowe 450 mln USD został sprzedany obraz zatytułowany „Salvator Mundi” („Zbawiciel świata”), przypisywany samemu Leonardo da Vinci. Ale czy to naprawdę dzieło włoskiego geniusza, czy też jedno z największych oszustw w historii sztuki? Twórcy filmu odsłaniają przed nami kulisy rynku sztuki oraz gigantyczny, globalny wpływ pojedynczego obrazu.

„Żaden hollywoodzki reżyser nie mógł lepiej dobrać takich postaci. Arcydzieło, które jest zabawne, eleganckie, odkrywcze ” – tak o filmie napisał „Der Spiegel”. Zaś „The Economist” oznajmił, że „’Zbawiciel na sprzedaż’ wydaje się czasem bardziej thrillerem niż filmem dokumentalnym. Vitkine przekonał imponującą liczbę ludzi, aby porozmawiali z nim przed kamerą, a to, co mają do powiedzenia, jest fascynujące”.

Pytanie 9: Oryginał czy kopia, wartość czy przeżycie, aura czy autor, “the real thing” czy… może jeszcze coś innego? Co dla Ciebie ma znaczenie podczas kontaktu ze sztuką? Opowiedz o swoich doświadczeniach i odnieś je do filmu.

10 maja 2023 - maszyna do pisania

California Typewriter, reż. Doug Nichol, 2016, USA, 104 min.

Film przedstawia bogatą kolekcję sprawdzonych i znanych maszyn do pisania, starannie wyselekcjonowanych pod kątem marki i historii, jak również artystów, pisarzy i kolekcjonerów, którzy pozostają niezłomnie lojalni wobec tego urządzenia. Jest wśród nich są Tom Hanks, John Mayer, David McCullough, Sam Shepard i wielu innych zapaleńców, którzy doceniają uroki starej technologii i nie mają zamiaru łatwo i szybko o niej zapomnieć.

Pytanie 10: Możesz stworzyć film o wybranym przedmiocie. Co by to było? Jaką formę filmową byś wybrała? Jakie tematy, osoby, zagadnienia pojawiłyby się w Twoim filmie? (max. 5 punktów).

17 maja 2023 - tajemnice showgirls

You Don't Nomi, reż. Jeffrey McHale, USA, , 92 min.

Czy „Showgirls” to najgorszy film w historii czy przypadkowe arcydzieło? Kultowy film Paula Verhoevena nie przestaje prowokować. W 1995 roku grono krytyków uznało jego film o stripteaserkach w Las Vegas za najgorszy w historii kina, a reżyser odebrał osobiście „nagrodę” z tej okazji. Co się zmieniło od tamtego czasu? Popkultura ma oczywisty wymiar polityczny. Zagadnienia, takie jak równouprawnienie płci czy wolność seksualna, są obecnie analizowane przez ekspertów, którzy wywracają do góry nogami to, co oglądamy w „Showgirls” i znajdują ukryte wymiary oryginalnego języka filmowego melodramatu.

„Tajemnice Showgirls” są całkowicie oparte na klipach z filmu i stają się rehabilitacją obrazu Verhoevena, potwierdzając jego obecny status klasyki kampu. Rola Nomi grana przez Elizabeth Berkley obecnie jest uznawana za wyprzedzającą swój czas.

UWAGA! Seans rekreacyjny, na którym nie jest sprawdzana obecność - na podstawie tego filmu nie można napisać pracy semestralnej! Do tego seansu nie będzie pytania!

24 maja 2023 - tarantino: bękart kina

QT8: The First Eight, reż. Tara Wood, 2019, USA, 101 min.

Quentin Tarantino to jeden z najbardziej znanych, kontrowersyjnych i wpływowych reżyserów. Jest marką samą w sobie, a każdy jego film budzi zainteresowanie krytyków i widzów. Jest samoukiem. Z chłopaka pracującego w wypożyczalni kaset wideo stał się jedną z najważniejszych postaci współczesnego kina. Czerpie inspirację z wielu filmów i gatunków, które następnie przerabia i interpretuje na nowo. W filmie Tary Wood poznajemy biografię i twórczość Tarantino, począwszy od jego pracy w wypożyczalni, poprzez wkroczenie do świata kina w roli scenarzysty, aż do zyskania miana jednego z najbardziej utalentowanych reżyserów.

Zaczynał jako scenarzysta „Urodzonych morderców” i „Prawdziwego romansu”, by potem wyreżyserować kultowe filmy, takie jak „Wściekłe psy”, „Pulp Fiction” czy „Nienawistna ósemka”. O kulisach twórczości Tarantino opowiadają współpracując z nim od lat producenci, a także aktorzy: Samuel L. Jackson, Kurt Russell, Lucy Liu, Diane Kruger, Christoph Waltz, Bruce Dern, Jennifer Jason Leigh, Zoë Bell, Michael Madsen i Robert Forster. W filmie pojawiają się też animacje, które stworzył m.in. Michael Boas. Dzięki temu powstał wnikliwy portret ikony filmowej naszych czasów.

UWAGA! Seans rekreacyjny, na którym nie jest sprawdzana obecność - na podstawie tego filmu nie można napisać pracy semestralnej! Do tego seansu nie będzie pytania!